Danh tường Phạm Tu

Phạm Phấn

Cách đây 15 thế kỷ, Hà Nội xuất hiện danh tướng Phạm Tu (476 - 545), ông đã giúp Lý Bí (Lý Bôn) đánh bại thứ sứ Tiêu Tư nhà Lương đô hộ nước ta. Lý Bôn quê ở Thái Bình, ông mồ côi cha mẹ từ nhỏ, ông chú ruôi nuôi, sau Pháp Tổ thiền sư đem vào nuôi dạy nên người. Ông trở thành hào trưởng địa phương được tôn kính.

Năm 542, trước sự bóc lột tàn tệ của bọn thống trị, Lý Bôn tụ nghĩa, các nơi hưởng ứng, trong đó có Phạm Tu. Chưa tròn 3 tháng, Phạm Tu phò Lý Bí, lấy được các quận huyện và thành Long Biên (Bắc Ninh ngày nay), trị sở của giặc Lương. Long biên thất thủ. Vua nhà Lương dùng binh mã kéo sang, hòng chiếm lại. Lý Bí và Phạm Tu đem quân chờ sẵn, đẩy lùi giặc dữ.

Đến năm 543 giặc Lương lại kéo sang. Lý Bí có Phạm Tu phò tá, chủ động ngăn giặc, thế như chẻ tre, quân Lương tháo chạy, thây bỏ trận mạc. T

háng 2 năm 544, Lý Bí và Phạm Tu tổng công kích chiếm lại toàn bộ lãnh thổ. Vậy là ngót 3 năm, các quận huyện của bọn thống trị bị xóa bỏ. Được nước, Lý Bí xưng Nam Việt Đế, thường gọi Lý Nam Đế, đóng đô ở Vạn Xuân, mong muốn muôn đời đất nước sống trong mùa xuân.

Năm 545, nhà Lương đưa quân sang xâm lược nước Vạn Xuân non trẻ, đến quãng sông Lục Đầu (Hải Dương) thì gặp quân ta chặn đánh, quân quá ít, Lý Nam Đế và Phạm Tu đành rút về giữ thành Tô Lịch, xây vội bằng tre gỗ đắp đất ở cửa sông (nay là phố chợ Gạo).

Đúng ngày 20 tháng 7 năm Ất Sửu (545) lão tướng Phạm Tu đã ngã xuống, thấm máu trên mảnh đất sông Tô. Phạm Tu sinh ra trên mảnh đất này, chết vì mảnh đất này! Sau khi lão tướng Phạm Tu tử trận, Lý Nam Đế lui về giữ thành Gia Ninh (tỉnh Vĩnh Phúc), rồi rút về đóng đô ở hồ Điển Triệt (Phú Thọ) và mất năm 548. Trao lại binh quyền cho Triệu Quang Phục.

Thanh Liệt chính là quê gốc của danh tướng Phạm Tu, xã gồm các thôn: Cự Đương, Quang và Văn; vốn là Quang Liệt vì kỵ huý nên đổi thành Thanh Liệt. Nơi đây nổi danh võ tướng Phạm Tu và nhà đại nho Chu Văn An. Có hai thành hoàng, thành hoàng thứ nhất thờ Phạm Tu ở Đình Ngoài, thành hoàng thứ hai thờ Chu Văn An ở Đình Trong. Sau khi viên tướng Phạm Tu mất ở thành Tô Lịch, vua Lý Nam đế phái quan Thái giám về nơi chôn rau cắt rốn Phạm Tu, sắc phong "Long Biên hầu thuỵ Đô Hồ, bản cảnh thành hoàng". Danh tướng Phạm Tu khai quốc công thần nhà Tiền Lý, ông mãi là danh nhân của đất Thăng Long